ලෝකයේ රටවල් 41 ක සහභාගීත්වයෙන් පසුගිය නොවැම්බර් 15 වැනි දා සිට 20 වැනි දා දක්වා ඉරානයේ ටෙහෙරාන් අගනුවර දී සහ ශිරාස් නගරයේදී , ඉරාන ජාත්යන්තර විද්යා සම්මේලනය පැවැත්විණි. ශ්රී ලංකාව නියෝජනය කරමින් මෙම සම්මේලනයට සහභාගි වූ ශ්රී ලංකා – ඉරාන අධ්යයන සංගමයේ ලේකම් ෂිෆානි zසමා (Shifani zamaa) සම්මේලනයේදී කළ දේශනය ඇසුරෙන් මෙම ලිපිය සකස් කෙරෙනි.
ඉරානයේ විද්යා, පර්යේෂණ හා තාක්ෂණ අමාත්යාංශයේ ජාත්යන්තර විද්යාත්මක සහයෝගීතා මධ්යස්ථානය, ටෙහෙරාන් විශ්වවිද්යාලය, ඉස්ලාමීය සංස්කෘතික හා සබඳතා සංවිධානය, ඉරාන විද්යා පදනම, ෂාහිඩ් බෙහෙෂ්ටි විශ්වවිද්යාලය, අල්ලාමේ විශ්වවිද්යාලය, ෂිරාස් විශ්වවිද්යාලය, ජාතික පුස්තකාල සහ ලේඛනාගාර සංවිධානය, විද්යා හා සංස්කෘතික විශ්වවිද්යාලය, ඉරාන ඉතිහාස සංගමය, ජාත්යන්තර සංස්කෘතික සංවාද ලේකම් කාර්යාලය, විශ්වවිද්යාල පෙළපොත් සම්පාදනය සඳහා වූ සංවිධානය (SAMT), ඉස්ලාමීය ලෝක උපුටා දැක්වීමේ විද්යා මධ්යස්ථානය, ඉරාන විද්යා සංගමය සහ අනෙකුත් අදාළ මධ්යස්ථාන ඇතුළු විවිධ මධ්යස්ථාන මෙම වැඩසටහන් සඳහා සහභාගී ඇත.
ටෙහෙරානයේ විශ්වවිද්යාලවල දින දෙකක් සහ ෂිරාස් විශ්වවිද්යාලයේ සහ ජාත්යන්තර සම්මන්ත්රණ ශාලාවේ දී මෙම වැඩසටහන පැවැත් විණි. සමුළුවේ විද්යාත්මක වැඩසටහන් සැලසුම සකස් කැර තිබුණේ, ඉරාන විද්යාව මාතෘකා සඳහා එහි විද්යාත්මක හා පර්යේෂණ ප්රවේශයන් මත පදනම්වය. එක් එක් විශ්වවිද්යාලය සහ මධ්යස්ථානය, එහි නිශ්චිත සම්මන්ත්රණ විෂය ලෙස කැප වූ ප්රධාන තේමාවක් තෝරාගෙන සුළු උප මාතෘකා නිවේදනය කරන ආකාරයටය.
පර්යේෂකයන් සහ විශේෂඥයන්, ඔවුන්ගේ පර්යේෂණ අවශ්යතා අනුව ප්රකාශිත කාල සීමාව වන ඔක්තෝබර් 7 වැනි දින දක්වා පත්රිකා කැඳවීමේ දී පෝස්ටර්වල සපයා ඇති ලිපිනයන්ට සාරාංශ සහ සම්පූර්ණ පත්රිකා ඉදිරිපත් කැර ඇත.
සමුළුවේ ප්රධාන තේමාවන් කොටස් හයකට බෙදා තිබුණි. “ඉරාන විද්යාවේ න්යායාත්මක සහ ඥාන විද්යාත්මක පදනම්,” “ඉරාන විද්යාව සහ සමකාලීන ඉරාන අධ්යයනය’’, ‘’සංස්කෘතික රාජ්ය තාන්ත්රිකභාවය සහ ජාත්යන්තර අන්තර් ක්රියා ,” “ඉරාන විද්යාව සහ නවීන තාක්ෂණයන්,” “ඉරාන විද්යාව සහ සංචාරක ව්යාපාරය,” සහ “හෆීස් සහ ඉරාන විද්යාව.” යනුවෙනි.
පළමුවැනි හමුව පැවැත්වුනේ ටෙහෙරාන් අගනුවර පිහිටි ඉරාන විද්යා මුලස්ථානයේ දිය. එහිදී සියලුම රටවල්වල ආරාධිතයින් ස්වකීය මාතෘකා සහ අදහස් ඉදිරිපත් කළ අතර එහිදී මුලිකවම කතා කළ මාතෘකාව වූයේ නෞරූස් නම් ඉරාන නව අව්රුදු උදාව අනෙක් රටවල්වලට බලපෑ අන්දම පිළිබඳවයි. වසන්තයේ උදානය ලෙස සැලකෙන නෞරූස් අවුරුදු උදානය පිටුපස ඇති අතීත සිදුවීම්, එහි වැදගත්කම සහ කලාපීය ව්යාප්තිය පිළිබඳව මෙහිදී අදහස් දක්වන ලදී.
ඊට පසුදින ටෙහෙරාන් විශ්වවිද්යාලයේ පැවැත්වුණු සමාරම්භක උත්සවය ට ඉරානයේ මැති ඇමතිවරු න් සහභාගී වූහ. එහිදී මුලික වශයෙන් ඉරාන විද්යාවේ ව්යාප්තිය, පර්සියානු භාෂාවේ මුලිකත්වය ප්රධාන වශයෙන් සාකච්ඡාව ට බඳුන් විය. මගේ කතාව පැවත්වීමට නියමිත ව තිබුණේ ටෙහෙරානයේ අල්ලමේ ජාත්යන්තර විශ්වවිද්යාලයේ දීය.මා විශේෂයෙන් කතා කළේ, ශ්රී ලංකාව සහ පර්සියාව අතර තිබුණු අතීත සබඳතා සහ නූතන සබඳතා පිළිබඳව ය. එහිදී ලංකාවේ පර්සියානු භාෂාව සහ සංස්කෘතියේ බලපෑම මෙන්ම ගෘහ නිර්මාණය ශිල්පය, සාහිත්ය බලපෑම සහ සමානකම් පිළිබඳ අදහස් දැක්වු වෙමි.
ෂිරාස් හි පැවති සම්මන්ත්රණවල මුලික මාතෘකාව වූයේ පර්සියානු සාහිත්ය , හෆීස් සහ ඉරාන විද්යාව පිළිබඳවයි. එහිදී පරිසියානු කවි හෆීස් ගේ සොහොන් කොත, නසිර් අල් මුල්ක් හෙවත් රෝස පල්ලිය, පර්සියානු ශාස්ත්රීය සංගීතය රස විඳිමට අවස්තාව ලැබිණි.
පර්සියාව හෙවත් ඉරානය ශ්රී ලංකාව මෙන් දහතුන් ගුණයක් පමණ විශාල රටක්. එය එහි භෞතික ලක්ෂණ අනුව විශාල විවිධත්වයක් ඇති දේශයක්. ඉරානයේ ඉතිහාසයේ වැඩි කාලයක් නැඟෙනහිර සහ බටහිර අතර සම්බන්ධකයක් ලෙස පිහිටීම, විශේෂයෙන් බාහිර ලෝකය සමඟ එහි අතීත සබඳතා අධ්යයනය කිරීමේදී මතක තබා ගත යුතුයි. මධ්යම ආසියාවේ සිට ආක්රමණික ජනතාව සඳහා ඉරානය අධිවේගී මාර්ගයක් ලෙස සේවය කර ඇති අතර, ඉන්දියාවට යන මාර්ගයේ මධ්යම කාන්තාරවලින් නැගෙනහිරට හෝ බටහිරට ඉරාකය දෙසට ගමන් කරනවා. තවද, දේශපාලනික හා ආර්ථික, නමුත් විශේෂයෙන් සංස්කෘතික කටයුතුවලදී ඉරානයේ බලපෑම පුළුල් වෙනවා. තවමත් එහි වර්තමාන දේශපාලන මායිම්වලින් ඔබ්බට විහිදෙනවා.සිව්වැනි, පස්වැනි සහ හයවැනි සියවස්වලදී ඉන්දියානු සාගරයේ වාණිජ ඉතිහාසයේ ඉතා වැදගත් වර්ධනයක් සිදු වූණා.
මුල් සියවස්වල දකුණු ඉන්දියානු වරායන්ට පමණක් සීමා වී තිබූ එන්ට්රෙපොට් වෙළෙඳාමේ මධ්යස්ථානය පසුව ශ්රී ලංකාවේ වරායන් වෙත මාරු වුණා. ශ්රී ලංකාව පර්සියාව, ඉතියෝපියාව, චීනය සහ ඉන්දියාවේ වෙළෙඳුන් සඳහා වැදගත් වෙළෙඳ මධ්යස්ථානයක් බවට පත්විය. මෙම සියවස්වලදී මෙම රටවල වෙළෙන්දෝ මහාතිත්ත (මන්නාරම ඉදිරිපිට) සහ උරාතොට (කයිට්ස්) වැනි ශ්රී ලාංකික වරායන්හි තම භාණ්ඩ හුවමාරු කර ගෙන තිබෙනවා.
මෙම යුගය පර්සියාව සහ ශ්රී ලංකාව අතර වෙළෙඳ සබඳතාවල වර්ධනයේ උච්චතම අවස්ථාව දුටුවේය. දෙරට අතර මිත්රශීලී සබඳතා පැවතීම මෙම යුගයේ විදේශීය ලේඛකයන් ගණනාවක් විසින් සනාථ කරනු ලැබුවා. හයවැනි සියවසේ ඊජිප්තු භික්ෂුවක් වූ කොස්මාස් ඔහුගේ “ටොපොග්රැෆියා ක්රිස්ටියානා” හි සඳහන් කළේ, ශ්රී ලංකා දූපතේ වරායන් ඉන්දියාවේ, පර්සියාවේ සහ ඉතියෝපියාවේ සියලුම ප්රදේශවලින් නැව් මඟින් නිතර පැමිණි බවයි. ප්රොකොපියස් අපට දන්වන්නේ රෝමානුවන් ඔවුන්ගේ චීන සේද ශ්රී ලංකාවට ගෙන ආ පර්සියානු වෙළෙඳුන්ගෙන් ලබා ගත් බවයි. හත්වැනි සියවසේ විසූ ඉන්දියානු බෞද්ධ භික්ෂුවක් වූ වජ්රබෝධි හිමි ශ්රී ලංකාවේ වරායන්හි පර්සියානු නැව් තිස්පහකින් යුත් බලඇණියක් දුටු අතර, ඔහු ඉන් එකකින් දිවයිනේ සිට සුමාත්රා දක්වා ගමන් කර ඇති බව සදහාන්.
ක්රි.ව. 729 දී පමණ ලියන ලද හ්වි-චාඕ නම් චීන ග්රන්ථයක් ද ශ්රී ලංකාව සහ පර්සියාව අතර පැවති කඩිනම් වාණිජ ක්රියාකාරකම් පිළිබඳව දක්වා තිබෙනවා.
පුරාණ සමුද්ර සේද මාවත දිගේ උපායමාර්ගිකව පිහිටා ඇති ශ්රී ලංකාව සියවස් ගණනාවක් පුරා සංස්කෘතීන් සහ බලපෑම්වල විචිත්රවත් සන්ධිස්ථානයක් තිබේනවා. මෙම පොහොසත් ඉතිහාසයේ වඩාත්ම සිත් ඇදගන්නා සුළු ආඛ්යාන වන අතර ශ්රී ලංකාව සහ පර්සියාව අතර සම්බන්ධතාවය කැපී පෙනෙනවා. මෙම සංකීර්ණ වෙළෙඳ ජාලය භාණ්ඩ හුවමාරුවට පහසුකම් සැලසුවා පමණක් නොව, අදහස්, ආගම් සහ භාෂා ව්යාප්ත කිරීමට දායක වී ඇති අතර , ගතික සංස්කෘතික භූ දර්ශනයක් නිර්මාණය කළා. ඓතිහාසික සාක්ෂිවලින් පෙනී යන්නේ පර්සියාවේ නෙස්ටෝරියානු කිතුනුවන් ශ්රී ලංකාවේ පුරාණ අගනුවර වන අනුරාධපුරයේ සැලකිය යුතු ජනාවාසයක් ස්ථාපිත කළ බවයි.
මෙම ප්රජාව කලාප දෙක අතර සංස්කෘතික හුවමාරුව සහ වෙළෙඳ සබඳතා වර්ධනය කිරීමේදී තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කළා. අනුරාධපුරයේ පුරාවිද්යාත්මක සොයා ගැනීම්, වාස්තු විද්යාත්මක ශෛලීන්, ආගමික පිළිවෙත් සහ සමාජ ව්යුහයන්ගෙන් පැහැදිලි වන පර්සියානු සංස්කෘතියේ ගැඹුරු බලපෑම පෙන්නුම් කර තිබෙනවා.
නෙස්ටෝරියානු බලපෑම විශේෂයෙන් කැපී පෙනෙන්නේ එය ක්රිස්තියානි ධර්මයේ සහ නැඟෙනහිර සම්ප්රදායන්ගේ අද්විතීය මංසන්ධියක් නියෝජනය කරන අතර මෙම කාල පරිච්ඡේදය තුළ සංස්කෘතික අන්තර් ක්රියාවල සංකීර්ණත්වය පෙන්නුම් කරනවා. ඔවුන්ගේ පැමිණීම ශ්රී ලාංකික සමාජයේ පොහොසත් ව්යුහයකට දායක වූ අතර, අදටත් අධ්යයනය කිරීමට සහ අගය කිරීමට නොමැකෙන සලකුණු ඉතිරි කර තිබෙනවා.
ශ්රී ලංකාවේ ඉරාන විද්යාව 1930 දී එස්.ඩී. ද ලැනරෝල් මහතා විසින් ආරම්භ කළා. ඔහු විවිධ රටවල කාලානුක්රමය පිළිබඳව පර්යේෂණ කළ අතර , එම යුග පද්ධති පර්සියාවේ ඉතිහාසයට ගැලපුවා. ඉන්පසු ඔහු පුරාණ පර්සියාව ලංකාව සහ බුද්ධාගම අතර සම්බන්ධතා රාශියක් සොයා ගත්තා. 1950 දී ඔහු ශ්රී ලංකාවේ සමාජ සංවිධානයේ ඉතිහාසය පිළිබඳ ඔහුගේ පළමු පොත “අපේ සමාජ ඉතිහාසය” ලෙස සිංහල භාෂාවෙන් ලිය වුණා. එම පොත “සිංහල සංස්කෘතියේ ආරම්භය” ලෙස පරිවර්තනය කර තිබෙනවා. 1954 දී ඔහු බුදුන්ගේ උතුම් අෂ්ටාංගික මාර්ගයේ පසුබිම පිළිබඳ තවත් පොතක් ලියා තිබෙනවා.
ඔහු සොරොස්ට්රියානුවාදය, ග්රීක දර්ශනය සහ වේද දර්ශනය ආදියෙන් අදහස් පෙන්වූවා. වසර කිහිපයකට පසු 1966 දී ඔහු පුරාණ පර්සියානු අධිරාජ්යය පිළිබඳ පොත ලිව්වා.එහිදී ඔහු පර්සියානුවන්ගේ සිරිත් විරිත්, බුද්ධාගමේ මිථ්යා කථා සහ ඉරාන පාර්ශ්වයෙන් ලබා ගැනීමට හැකි වූ අනෙකුත් තොරතුරු විස්තරා ඉදිරිපත් කළා. පර්සියානු ඉතිහාසය පිළිබඳව ශ්රී ලංකාවේ අදටත් ප්රකාශයට පත් කර ඇති එකම පොත මෙයයි. ශ්රී ලංකාවේ පැරණිතම වංශකථාව “මහා වංශය” ලෙස හඳුන්වනු ලබන අතර, එය සිංහලයන්ගේ ආරම්භය, ශ්රී ලංකාවට බුද්ධාගම හඳුන්වාදීම සහ ශ්රී ලංකාවේ සියලුම රජවරුන්ගේ පාලනය පිළිබඳව සාකච්ඡා කරනවා. මහාවංශයේ, දෙවියන්ගේ ප්රධානියා වූ “ශක්ර” බුද්ධාගමේ ඉතිහාසයේ සහ පර්සියානු ඉතිහාසයේ ඇතැම් සිදුවීම් ගැලපීමෙන් බුදුන් වහන්සේට ආරක්ෂාව ලබා දුන් බව සඳහන් වෙනවා.
කර්තෘ එස්.ඩී. ඩි. ලැනෙරෝල්, ශක්රයා පළමු වැනි දාරියස් රජු විය යුතු බව පැහැදිලි කළ අතර, පර්සෙපොලිස් හි අපදාන ශාලාවේ පඩිපෙළේ, අධිරාජ්යයට තෑගි ගෙන එන අවසාන පුද්ගලයා වන පළමු වැනි දාරියස් ඉන්දියාවේ පළාතක් වන “මගධ” යෙන් පැමිණි බව ද පෙන්වා දුන්නා. බුදුන් වහන්සේ එම කාලය තුළම මගධයේ ඔහුගේ ප්රධාන මෙහෙවර ඉටු කළා.
ශ්රී ලාංකිකයන්ගේ මහා වංශකථාව වන මහාවංශයේ, “පල්ලව භෝග” නම් වන්දනාකරුවන් පිරිසක් උත්සවයට සහභාගී වූ බව සඳහන් වේ.ඔවුන් ඉරාන පාර්තියන්වරුන් බව හඳුනාගෙන තිබෙනවා.
පර්සියානු සාහිත්යය දේශීය කරණය කරන ලද්දේ ශ්රී ලංකාවේ ජාතික භාෂා භාවිතා කරමින් පර්සියානු සාහිත්යය පිළිබඳ කරුණු සම්ප්රේෂණය කිරීම සඳහායි. මෙම පර්සියානු භාෂාවට ලබා දී ඇති වැදගත්කම පෙන්නුම් කරන්නේ, අන්තර් කලාපීය අවබෝධය සහ හොඳ හිත තුළ එයට යම් බලපෑමක් තිබුණා. භාෂාව ලබා ගැනීමත් සමඟ සාහිත්යය ද මෙම කලාපයේ ජනතාව වෙත ළඟා වී තිබෙනවා. කලා හා ශිල්ප හඳුන්වාදීමත් සමඟ රටවල් අතර සම්බන්ධතාවය ශක්තිමත් වුණා. ශ්රී ලංකාව ද පර්සියානු සාහිත්යය සහ ඔවුන්ගේ අනෙකුත් කලාවන්ගෙන් බලපෑමට ලක් වූණා. මෙය විශේෂයෙන් ඉන්දියාවේ සහ ශ්රී ලංකාවේ මෙම කලාපයේ දේශීය භාෂාවන්ට බලපෑමක් ඇති කළා. පර්සියානු භාෂාවෙන් එකතු කිරීම් අපගේම භාෂාවට සිදුවී ඇති බව සමහර වචන සහ වාක්ය ඛණ්ඩ පැහැදිලි කරනවා. අද දින ශ්රී ලාංකිකයන් කකුල් සඳහා , අත් සඳහා “පා” “අශ්වා”, අශ්වයා , “කූටා ” කුඩා “ගවායා”, ගවයා, පංකා , විනෝද චාරිකාව සඳහා සවාරි යන වචන භාවිතා කරයි, එය පර්සියානු භාෂාව සිංහල භාෂාවට ඇති භාෂා සම්බන්ධතාවය පෙන්නුම් කරන වචන වෙනවා.
තවද සාදි ෂිරාසිගේ “ගුලිස්තානය” හි ලංකාව සතුව තිබූ අක්ෂි වෛද්ය විද්යාව පිළිබඳ දැනුම පිළිබඳ කතාවක් තිබෙනවා. මෙය ඉතා රසවත් කතාවක්. නීතිවේදියෙකුට ඉතා අවලස්සන දියණියක් සිටි අතර ඇය වැඩිවියට පත් වූ විට ඇගේ දෑවැද්ද සහ ධනය තිබියදීත් ඇයව විවාහ කර ගැනීමට කිසිවකු කැමති වූයේ නැහැ. අවසානයේ, ඇයව අන්ධ මිනිසෙකුට විවාහ කර දීමට අවශ්ය වූ අතර, එම අවස්ථාවේදී සෙරන්ඩිබ් සිට වෛද්යවරයෙකු පැමිණ අන්ධයන්ට පෙනීම ලබා දීමට සමත් වූ බව සදහාන් වෙනවා. නීතිවේදියෙකු තම බෑණාට ප්රතිකාර නොකළේ මන්දැයි විමසූ විට, “ඔහුට පෙනීම ලබා ගත හැකි නම් ඔහු මගේ දියණිය දික්කසාද කරනු ඇතැයි මම බිය වෙනවා. කැත කාන්තාවකගේ ස්වාමිපුරුෂයා අන්ධ වීම හොඳයි”.
ඉබ්නු ෂාරියාර් ඔහුගේ “මාවල්ස් ඔෆ් ඉන්ඩියා” හි සර්ප දෂ්ට කිරීම් සහ ලංකාවේ අනෙකුත් රෝග සඳහා ප්රතිකාර කිරීම පිළිබඳව තියුණු සඳහනක් කර තිබෙනවා. සෙරන්ඩිබ් හි වෛද්යවරයෙකු තම ලෝකයේ සර්ප විශේෂ 3,120 ක් සිටින බව දැනුම් දුන් අල් බර්කාටි උපුටා දැක්වූවා. සරතුස්ත්ර සාමිවරයා සයිලන් වෙත පැමිණි බවට මුල් කාලීන ඉස්ලාමීය ලේඛකයින් කිහිප දෙනෙකු යොමු කිරීම් කර තිබෙනවා . අරාබිවරුන් සහ පර්සියානුවන් සයිලන් ලෙස පොදුවේ හැඳින්වූ ලංකාව සමඟ මෙය පටලවා නොගන්නා ලෙස පැහැදිලි කිරීමක් අවශ්ය බව මට හැඟේ.
පසුකාලීන සියවස්වල අරාබි සංචාරකයෙකු වූ ඉබ්න් බතූතා ලංකාවේ රජු සමඟ පර්සියානු භාෂාවෙන් කතා කරමින් සිටියේය. මහාචාර්ය ඉමාම් පේරාදෙණිය විශ්වවිද්යාලයේ අරාබි භාෂාව හදාරන තම සිසුන් සඳහා පර්සියානු භාෂාව සුළු විෂයයක් ලෙස හඳුන්වා දුන්නේය. පසුව පර්සියානු භාෂාව සාමාන්ය පෙළ විභාගයේදී විෂයයක් ලෙස අනුමත කරන ලදී.
සෙරන්ඩිබ් ලෙස හඳුන්වන ඉරානයේ සියලුම ශ්රේෂ්ඨ අමරණීය කවියන් ප්රායෝගිකව ඇතුළත් බව සඳහන් කිරීම ප්රබෝධමත් . මෙම දිගු කවි ලැයිස්තුවේ ඉරානයේ ජාතික කවියා වන ෆර්ඩොව්සි ඇතුළත් වන අතර ඔහුගේ වීර කාව්යය ෂා නාමේ පර්සියානු සම්භාව්යයක්. මට ඒ සියලු ඉහළ පෙළේ කවියන් උපුටා දැක්විය නොහැකි. නමුත් ෆර්ඩොව්සි පහත් කාලයේ සිට 13 වැනි සියවස දක්වා ලංකාව ඉරානයේ අවධානය ආකර්ෂණය කර ගත් ආකාරය පෙන්වීමට මම කිහිප දෙනෙකුට පමණක් සීමා වෙමි. ෆර්ඩොව්සි ලංකාව කෙරෙහි මිහිරි ලෙස නැඹුරු වී ඉරාන රජෙකුගේ මුඛයට දමයි.
*තුරෝ ඩාර් සෙරන්ඩිබ් ෂෝහි දහම්, බෙහෙන් අන්හාරත් පිෂ් කොහි දහම්*
නිදහසින් දශක කිහිපයකට පසු, ශ්රී ලංකාව සහ ඉරානය සෘජු රාජ්ය තාන්ත්රික සබඳතා ඇති කර ගත් අතර සමීප වෙළෙඳ සම්බන්ධතා භුක්ති වින්දා. ශ්රේෂ්ඨ පුරාවෘත්තයක් වන ඉමාම් කොමේනි විසින් මෙහෙයවන ලද ශ්රේෂ්ඨ ඉස්ලාමීය විප්ලවයේ පැමිණීමත් සමඟ ලෝක දේශපාලන ඉතිහාසයේ නව පරිච්ඡේදයක් ආරම්භ වුණා. අපගේ රටවල් සහ ජනතාව අතර සම්බන්ධතාවයට විශාල බලපෑමක් ඇති කිරීමට එය සාර්ථක වුණා.
එතැන් සිට අපගේ ජනාධිපතිවරුන් තිදෙනෙකු නිල වශයෙන් ඉරානයට ගිය අතර ඉරාන ජනාධිපතිවරුන් දෙදෙනෙකු ශ්රී ලංකාවට පැමිණියා. 1985 දී ශ්රී ලංකාවේ ඉරාන සංස්කෘතික මධ්යස්ථානය විවෘත කිරීම, ජනතාව වෙත ළඟා වන සංස්කෘතික සබඳතා ගොඩනැගීමේ මූලික ගලක් ලෙස සැලකනවා. එය ඉරාන සංගීතය, සිනමාව, ඉතිහාසය, පුවත්පත් කලාව, පර්යේෂණ යනාදිය අපගේ ජනතාවගේ දොරකඩට ගෙන ආවේ ඉරාන විද්යා අධ්යයනයන්හි ගම්යතාවයක් ඇති කරනවා.
ශ්රී ලංකාව සහ ඉරානය අතර සම්බන්ධතාවය ඉරාන විද්යා ගවේෂකයකු ගේ දෘෂ්ටිකෝණයෙන් නරඹන විට, එය අධ්යයන කටයුතුවලට සම්බන්ධ කිරීම සඳහා, ලබා ගත හැකි පුළුල් දැනුමට නිරාවරණය වීමෙන් පවා තම ජීවිතය නිරීක්ෂණය කිරීමට උපකාරී වන සුවිශේෂත්වය හඳුනා ගැනීමට උපකාරී වෙනවා. සංස්කෘතීන් දෙකක් සංසන්දනය කළ විට එය අපගේම සංස්කෘතිය හරහා අපට ලැබෙන එකම වටිනාකම් අප තුළ ගොඩනැගෙනවා. එය සමාජ, මානසික, ශාරීරික, අධ්යාත්මික වර්ධනයේ දෘෂ්ටිකෝණයන් තුළ හඳුනා ගැනීමට උපකාරී වෙනවා.
මෙවැනි සාකච්ඡාවලදී මුළු ප්රදේශයම ආවරණය වන පරිදි දිගු සංවාද පැවැත්වීම කළ නොහැකියි. අපට තවත් වසර ගණනාවක් සාකච්ඡා දිගටම කරගෙන ගොස් අධ්යයන ක්ෂේත්රය පුළුල් කළ හැකි බව මගේ දැඩි බලාපොරොත්තුවයි. ඉරානය සහ ශ්රී ලංකාව එක්ව ගොඩනඟා ඇති වර්තමාන සමීප සබඳතාවලට අමතරව, ඔවුන් ඔවුන්ගේ පර්යේෂණ මෙන්ම දේශපාලන අනුබද්ධතාවයෙන් සමීප වනු ඇති.
ඉරානයේ ඉතිහාසය යනු පුරාණ හා ශ්රේෂ්ඨ ශිෂ්ටාචාරවල නූල්වලින් වියන ලද පටි පටියක් වන අතර, ඒ සෑම එකක්ම කැපී පෙනෙන උරුමයක් ඉතිරි කරයි. ක්රි.පූ. 550 සිට ක්රි.පූ. 330 දක්වා පාලනය කළ දූරදර්ශී සයිරස් විසින් ආරම්භ කරන ලද බලවත් අචෙමනිඩ් රාජවංශයේ සිට, අචෙමනිඩ් අධිරාජ්යයේ ධජය යටතේ විවිධ ජාතීන් 23 ක් එක්සත් කළ කීර්තිමත් දාරියුස් දක්වා වෙනවා. සයිරස්ගේ අණ යටතේ බැබිලෝනියේ මැටි සිලින්ඩරයක කොටා ඇති පළමු “මානව හිමිකම්” ප්රකාශය, ජාතියේ යුක්තිය සහ මනුෂ්යත්වය පිළිබඳ මුල් මූලධර්මවලට සාක්ෂියක්.
පර්සියාවේ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පීය දක්ෂතාවය ලෝක සංස්කෘතිය මත නොමැකෙන සලකුණක් තබා තිබෙනවා. විවිධත්වයෙන් පොහොසත් භූමියක්, විවිධ දේශගුණික තත්ත්වයන්, ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් සහ රාජවංශවලින් පුරසාරම් දොඩන ඉරානය, සිත් ඇදගන්නා සුළු ගෘහ නිර්මාණ ශෛලීන් මාලාවක් ප්රදර්ශනය කරනවා.
ඉරානයේ ශ්රේෂ්ඨතම නිධානය එහි උණුසුම් හා විවෘත හදවත් ඇති ජනතාව තුළ පවතී. පර්සියානුවන්, අසර්බයිජානුවන්, අරාබිවරුන්, කුර්දි ජාතිකයන් සහ තවත් බොහෝ ජනවාර්ගික කණ්ඩායම්වල සංකලනයක් වන ඉරාන ජාතිකයන් සැබෑ ආගන්තුක සත්කාරයේ ආත්මයක් මූර්තිමත් කරනවා.
BY -Shifani zamaa
